ZELFZORG, wat is het en hoe begin je er aan ?

Laten we beginnen met een definitie te formuleren over wat 'zelfzorg' betekent. Gelukkig zijn we maar de zoekbalk van Google verwijderd om daar een antwoord op te kennen.

Zelfzorg is het bewust zorgen voor je eigen fysieke, mentale, emotionele en sociale welzijn door activiteiten te ondernemen die je energie geven en je in balans houden. Het gaat niet alleen om gezond eten en sporten, maar ook om het stellen van grenzen, ontspannen, tijd maken voor plezierige activiteiten en het luisteren naar en voldoen aan je eigen behoeften.

We leren verder dat men dit kan situeren op verschillende gebieden:

• Fysieke zelfzorg:

  Zorgen voor je lichaam door voldoende te slapen, gezond te eten, te bewegen en te letten op je persoonlijke hygiëne. 

• Mentale zelfzorg:

  Het stimuleren van je persoonlijke en professionele ontwikkeling, ruimte maken voor reflectie en het observeren van je gedachten en gevoelens. 

• Emotionele zelfzorg:

  Je omringen met mensen die je geven om wie je geeft en omgekeerd, het stellen van duidelijke grenzen in relaties en het uiten van liefde. 

• Sociale zelfzorg:

  Actief tijd besteden aan je sociale contacten en het opbouwen van een ondersteunend sociaal netwerk. 

• Spirituele zelfzorg:

  Verbinding maken met je doel en betekenis in het leven, wat kan door natuur, kunst, meditatie of simpelweg bewust in het moment te zijn.

De universiteit van Antwerpen heeft er een eigen blog aan besteed die je hier kan nalezen. Weliswaar gericht naar hun studenten, geven zij 7 volwaardige basistips om meer rekening te houden met jezelf : zeg gerust eens 'nee', eet voedend (en dus gezond met voldoende voedingsstoffen), besteed aandacht aan je slaap, beweeg, krijg vat op je stress (via o.a. ademhalingsoefeningen), luister naar muziek, plan af en toe een digitale detox in en activeer je endorfine door te knuffelen.

Oxytocine of het knuffelhormoon speelt een belangrijke rol bij sociale verbinding en geeft je een gevoel van plezier.

Waarom is zelfzorg nu zo belangrijk?

• Het draagt bij aan je algehele gezondheid, geluk en welzijn. 

• Regelmatige zelfzorg werkt als een buffer tegen stress en burn-out. Het helpt om beter om te gaan met tegenslagen, uitdagingen en omstandigheden die kunnen veranderen.

• Zelfzorg helpt je om je eigen grenzen en limieten te herkennen en te bewaken. 

• Door tijd te nemen voor dingen die je energie geven, blijf je beter in balans.

• Het bevordert een gezonde life-work balans en helpt je mentaal fit te blijven. 

• Je krijgt meer het gevoel 'controle' te hebben over je eigen leven. 

• Wanneer je mentaal goed in je vel zit, maak je makkelijker bewuste en gezonde keuzes.

• Door goed voor jezelf te zorgen, kun je ook beter voor anderen zorgen.

Hoe doe je aan zelfzorg?

• Erken en respecteer je eigen noden en behoeften. Luister naar jezelf! Je weet als de beste wat je deugd doet. Ga op zoek naar een hobby die je voldoening geeft. Doe eens zot. Probeer gekke dingen uit.

  
  

• Maak bewust tijd vrij voor activiteiten die je energie geven. Plan deze in je (onregelmatig) uurrooster van het werk, je dagelijkse 'verplichte' activiteiten ... je gezin heeft meer aan iemand die voldaan en gelukkig is dan iemand die er constant gefrustreerd bijloopt.

  
  

• Beweeg ! Hoe en wat je ook doet, op welk niveau dan ook, bewegen biedt tal van voordelen. Het verhoogt je energieniveau, je gaat er beter van slapen en vermindert de stress. Daarnaast biedt het een lager risico op chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten en diabetes. De hersenfunctie heeft er baat bij, het versterkt de botten en spieren in je lichaam en het leidt tot een beter zelfbeeld. Ga dus maar gaan wandelen of een toertje fietsen. Neem de trap in plaats van de lift, ga tuinieren ... vermijd kortweg om stil te zitten. Het Vlaams Instituut Gezond Leven heeft er een eigen bewegingsdriehoek over.

  
  

• Zeg 'nee' wanneer dat nodig is om je energie te bewaken. Er is niks verkeerd met je assertief op te stellen zolang je dat op een duidelijke, eerlijke en respectvolle manier doet. Vertrouw je eigen grenzen. Die zijn subjectief dus niemand heeft het recht om die tegen te spreken.

  
  

• Wees niet beschaamd om professionele hulp in te schakelen als je merkt dat je jezelf verliest in negatieve gevoelens en frustratie. Enkele sessies bij een psycholoog kunnen wonderen doen. Op https://www.vind-een-psycholoog.be/ vind je zeker een therapeut die het best bij je past. Er bestaat geen taboe meer om je te laten begeleiden in je eigen levensproces.

  
  

Mijn eigen ervaringen en tips.

Reeds vele jaren was ik niet meer over de vloer gekomen bij een kapperszaak. Waarom zou ik ook, ik ben kaal ... Als man is het vrijwel toegelaten en zelfs modieus om er 'mal rasé' bij te lopen. Weliswaar was ik om de 2 weken aangewezen op mezelf om mijn baard en hoofd bij te scheren en te verzorgen en ... ik haatte de handeling. De badkamer ligt vol van de korte haartjes, de tondeuse pruttelt tegen omdat ik het vertikt had om die de vorige keer uit te kuisen ... een heel gedoe.

Mijn eerste bewust moment van zelfzorg was dan ook toen ik er voor koos om naar de barbier te stappen ('Mannen, Mannen' ... zie Amelie Albrecht op YouTube) De totale ervaring in een barbershop omvat het persoonlijk contact, sfeervolle muziek, een moment van ontspanning en aandacht. Er wordt gulzig gemasseerd en gespoten met lekkere geurtjes. Een mannelijk onderonsje met een kop koffie (en waar de dames even niet welkom zijn) in een unieke sfeer ... een moment van pure zelfzorg ... geweldig is dat.

Ik begon te wandelen. Eerst ging ik er alleen op uit in het natuurgebied vlak bij me thuis. Eventjes weg van alles met enkel mijn eigen gedachten. Ik liet me overspoelen door de wonderen van de natuur, stomweg kijken naar het gedrag van de eenden op de waterplas toverden een lach op mijn gezicht. Een eekhoorn spotten op een boom, de variatie van herfstkleuren bewonderen, de vochtigheid van de mist voelen, trots zijn dat ik bewoog en er mocht zijn.

Later maakte ik om de 2 weken een lange wandeling met een vriend. Het sociale aspect kwam er bij. Het werd een vaste afspraak waar we beiden immens veel deugd van hadden. Elk om beurt stelden we een wandelroute voor die je via wandelknooppunten of Komoot kon vinden. We voorzagen onszelf van een lunchpakket en een thermoskan koffie en maakten er 'een moment' van. Een heel fijne beleving. Heel dankbaar ook.

Ik zocht naar een hobby want dat had ik niet. Ik probeerde thuis een puzzel te leggen die ik op zolder terugvond. Dat was leuk voor eens, maar al snel begon het me te vervelen, niet actief genoeg. Later startte ik met het bouwen van een maquette (modelbouw). Ook dit was leuk voor eens, maar het ontbrak me vooral aan geduld en finesse.

Ik ervaarde meer en meer voldoening bij het wandelen en fietsen ... voldoening om te bewegen ... en dat was ook fysisch noodzakelijk. Door al enkele maanden in ziekte thuis te zitten waren er door al het emo-eten serieus enkele (vele) kilograms bijgekomen. Ik begon met enkele simpele lenigheidsoefeningen, weinig later stapte ik over op het gebruik van lichte gewichten (dumbbells), een mini-fitness ruimte begon vorm te krijgen in huis, er werden zwaardere gewichten gekocht, opzoekingswerk verricht welke oefeningen doeltreffend waren, welke voeding spiermassa bevorderde en wat de juiste balans is van voeding en beweging. Ik heb mijn teergeliefde suikerwafeltjes geband, alles van suiker trouwens. De kilo's vlogen er plots van af. Ik voelde me groeien in het letterlijk en figuurlijk aanpakken van mijn eigen lichaam en geest... Inmiddels ben ik lid van de plaatselijke BasicFit en zien ze me daar 3 maal per week aan krachttraining doen. Ik ben nu, na een kleine 4 maanden al 12 kg kwijt !

Mijn persoonlijke weg van zelfzorg is er eentje van bewustwording dat ik niet langer kon door doen dan hoe ik het voordien deed. Het verdient echt aandacht om jezelf op nummer 1 te stellen. Nee, het is niet egoïstisch, integendeel. De ander heeft niks aan jou als je zelf niet mentaal, fysiek of emotioneel gezond bent. Zelfzorg is een investering in jezelf als in de ander.